November 2021 – Page 2 – Եվա Սմբատյան

Մայրը: Հովհ. Թումանյան

Մի գարնան իրիկուն դռանը նստած զրույց էինք անում, երբ այս դեպքը պատահեց։ Էս դեպքից հետո ես չեմ մոռանում էն գարնան իրիկունը։

Ծիծեռնակը բույն էր շինել մեր սրահի օճորքում։ Ամեն տարի աշնանը գնում էր, գարնանը ետ գալի, ու նրա բունը միշտ կպած էր մեր սրահի օճորքին։

Ե՛վ գարունն էր բացվում, և՛ մեր սրտերն էին բացվում, հենց որ նա իր զվարթ ճիչով հայտնվում էր մեր գյուղում ու մեր կտուրի տակ։

Եվ ի՜նչ քաղցր էր, երբ առավոտները նա ծլվլում էր մեր երդիկին կամ երբ իրիկնապահերին իր ընկերների հետ շարժվում էին մի երկար ձողի վրա ու «կարդում իրիկնաժամը»։

Եվ ահա նորից գարնան հետ վերադարձել էր իր բունը։ Ձու էր ածել, ճուտ էր հանել ու ամբողջ օրը ուրախ ճչալով թռչում, կերակուր էր բերում իր ճուտերին։

Էն իրիկունն էլ, որ ասում եմ, եկավ, կտցում կերակուր բերավ ճուտերի համար։ Ճուտերը ծվծվալով բնից դուրս հանեցին դեղին կտուցները։

Էդ ժամանակ, ինչպես եղավ, նրանցից մինը, գուցե ամենից անզգուշը կամ ամենից սովածը, շտապեց, ավելի դուրս ձգվեց բնից ու ընկավ ներքև։

Մայրը ճչաց ու ցած թռավ ճուտի ետևից։ Բայց հենց էդ վայրկյանին, որտեղից որ է, դուրս պրծավ մեր կատուն, վեր թռցրեց փոքրիկ ճուտը։

— Փի՛շտ, փի՛շտ, — վեր թռանք ամենքս, իսկ ծիծեռնակը սուր ծղրտալով ընկավ կատվի ետևից՝ նրա շուրջը թրթռալով կտցահարելով, բայց չեղավ։ Կատուն փախավ մտավ ամբարի տակը։ Եվ այս ամենն այնպես արագ կատարվեց, որ անկարելի էր մի բան անել։

Ծիծեռնակը դեռ ծղրտալով պտտում էր ամբարի շուրջը, իսկ մենք՝ երեխաներս, մի-մի փայտ առած պտտում էինք ամբարի տակը, մինչև կատուն դուրս եկավ ու փախավ դեպի մարագը, դունչը լիզելով։

Ծիծեռնակը դատարկ կատվին որ տեսավ, մի զիլ ծղրտաց ու թռավ, իջավ դիմացի ծառի ճյուղին։ Այնտեղ լուռ վեր եկավ։ Մին էլ տեսանք՝ հանկարծ ցած ընկավ մի քարի կտորի նման։ Վազեցինք, տեսանք՝ մեռած, ընկած է ծառի տակին։

Մի գարնան իրիկուն էր, որ այս դեպքը պատահեց։ Շատ տարիներ են անցել, բայց ես չեմ մոռանում այն գարնան իրիկունը, երբ ես առաջին անգամ իմացա, որ ծիծեռնակի մայրն էլ մայր է, ու սիրտն էլ սիրտ է, ինչպես մերը։

Կարդացե՛ք ստեղծագործությունը և կատարե՛ք առաջադրանքները.

Դուրս գրիր անծանոթ բառերը և բառարանի օգնությամբ բացատրիր:

օճորք – առաստաղ
երդիկ – ծխնելույզ

Ինքդ կազմիր հարցեր պատմվածքի վերաբերյալ:

Ինչի՞ մասին էր պատմվածքը։
Ի՞նչ հասկացար այս պատմվածքից։
Դուրս գրիր այն հատվածը, որը ամենատպավորիչն էր։
Ի՞նչ պատահեց մայր ծիծեռնակի հետ:
Նկարագրիր մայր ծիծեռնակին։

Քերականություն (նոյ. 29-ից դեկ. 3)

1.Փակագծում տրված գոյականները համապատասխանեցրու նախադասությանը:

Ոչ մի քայլ չի կարողանում անել առանց օգնության (օգնություն):

Մարզիկը հանդիսատեսների համակրանքից (համակրանք) բացի գավաթն էլ շահեց:

Ռադիոընդունիչ և թթվածնի բալոններ կային տակառի (տակառ) մեջ:

Բոլոր ծովերը կապվում են օվկիանոսների (օվկիանոսներ) հետ:

Ըստ օրինակի (օրինակ)՝ տասը նախադասություն գրեցի:

Պարզվում է, որ ձկներին դեպի ցանցն (ցանց) են հրապուրում զանազան ձայներով:

2.Տրված գոյականները դարձրո՛ւ հոգնակի և տեղադրի՛ր նախադասությունների մեջ:

Անգղ, կեղտաջուր, աստղ, գետաձի, հեռագիր, ճակատամարտ:

Երկնքում մեկ-մեկ վառվեցին աստղերը, ամեն ինչ լռեց:

Հին զինվորը հիշում է բոլոր ճակատամարտերը, որոնց ինքը մասնակցել է:

Ցրիչը մեկ ժամում բոլոր հեռագրերը բաժանեց:

Միայն անգղներն էին սավառնում այդ բերդի վրա:

Հետո գետաձիերը դուրս եկան ջրից ու, լայն բացելով ահռելի երախները, խոնարհվեցին հանդիսատեսներին:

Կեղտաջրերը ամեն օր գետն են լցվում ու հոսում դեպի ծով:

Տրված բառերը դարձրո՛ւ հոգնակի և տեղադրի՛ր նախադասությունների մեջ:

Սուզանավ, ծովախորշ, լողափ, մանր, ծովափիղ, արկղ:

Ծովափղերը ավելի փոքր են, քան բծավոր փոկերը:

Փոկերն ափից շատ հեռու չեն գնում, մեծ մասամբ ծովախորշերի ու գետաբերանների մոտ են հանդիպում:

Խորտակված սուզանավերի անձնակազմերը փրկելու համար հատուկ սարք են ստեղծել, որն անվանում են Մոմսենի փրկարար զանգ:

Այս ու այն կողմ թափթփված արկղերը հուշում էին, որ երեկոն սովորական ավարտ չի ունեցել:

Մայրը խոշոր ելակներն ընտրեց մուրաբայի համար, իսկ մանրերով տորթը զարդարեց:

Մարդկանց շնաձկներից պաշտպանելու համար հատուկ ցանցեր են դրել Հարավային Աֆրիկայի, Ավստրալիայի, Մեքսիկական ծոցի բոլոր լողափերի երկարությամբ:

Նոյեմբեր ամսվա ամփոփում պատմություն առարկայից

Նոյեմբերի 1-7-ը

Առաջադրանք 1
Առաջադրանք 2

Նոյեմբերի 8-14-ը

Առաջադրանք 1
Առաջադրանք 2

Նոյեմբերի 15-21-ը

Առաջադրանք 1
Առաջադրանք 2

Նոյեմբերի 23-27-ը

Առաջադրանք 1
Առաջադրանք 2

Ինձ համար ամենահետաքրքիր թեման Վանի թագավորությունն է, իսկ այս ամիս անցել ենք Վանի թագավորության մասին և կատարել նախագծեր վիրուսների և կամուրջների մասին։

Վանի թագավորության պետական կրոնը (նոյ․ 23-28 Առ․ 2)

Վանի թագավորության կրոնն ուսումնասիրելու համար կան երկու հիմնական աղբյուրներ` սեպագիր արձանագրությունները և պատկերազարդ հուշարձանները:Սեպագիր արձանագրությունների հաղորդած տեղեկությունները սահմանափակ են. դրանցում հայտնվում են Աստվածների անունները, պատմվում է տաճարների կառուցման մասին, և թվարկվում են զոհաբերությունները:Բուն կրոնական բնույթի այնպիսի տեքստեր, ինչպիսիք են առասպելները, աղոթքները, մոգական հմայությունները, համարյա թե հայտնի չեն: Պաշտամունքային առարկաներն ու պատկերները լրացնում են գրավոր աղբյուրների տեղեկությունները:Վանի թագավորության դիցարանում կենտրոնական տեղ է գրավում Խալդի(Հալդի) Աստվածը: Նա գերիշխող դիրք ուներ և համարվում էր Երկրի ու թագավորի հովանավոր Աստվածը:Սեպագիր արձանագրություններում, որոնք պատմում են տաճարների շինարարության և նախատեսվող զոհաբերությունների մասին, Խալդիից հետո հիշատակվում են Թեյշեբա և Շիվինի Աստվածները: Նրանք միասին առանձնանում են մյուս աստվածների շարքից և կազմում են Աստվածների գերագույն երրորդությունը: Խալդին պատկերվում էր ռազմիկի կերպարանքով: Նա օրհնում էր թագավորին արշավանքի մեկնելիս և օգնում նրան հաղթելու թշնամուն: Խալդի Աստծու կինը դիցարանի գլխավոր Աստվածուհի Արուբանին էր: Մհերի դռան արձանագրությունում թվարկվում են Վանի թագավորության Աստվածների անունները և նրանց մատուցվող զոհաբերությունները (ցուլեր,կովեր, ոչխարներ, այծեր, զենքեր, գինի և այլն):Աստվածները պատկերվում էին մարդու կերպարանքով, սակայն կարելի է հանդիպել նաև կենդանիներին ու թռչուններին բնորոշ առանձին բաղադրիչների: Դրանք հին տոտեմական պատկերացումների արտացոլում են:Վանի արքաների յուրաքանչյուր արշավանք սկսվում էր արարողությամբ, որի ժամանակ արքան աղոթքով դիմում էր Խալդիին, Թեյշեբային, Շիվինիին և մյուս աստվածություններին՝ բարձրաձայն հայտարարելով արշավանքի ուղղությունը և նպատակը, խնդրելով նրանցից հովանավորություն`գործն իր նպատակին հասցնելու համար: Այնուհետև հնչում էր ռազմակոչը. «Խալդին զորեղ է,Խալդի Աստծո զենքը զորեղ է», և բանակը շարժվում էր առաջ, զորքի առջևից տանում էին դրոշ,որը Խալդիին էր ներկայացնում: Արշավանքի ավարտից հետո հաղթանակած բանակը վերադառնում էր Տուշպա: Արքան Խալդի աստծո տաճարում բարձրաձայն զեկուցում էր կատարված արշավանքի արդյունքների մասին և հաղթանակը ձոնում Խալդիին: Արքայի խոսքը արձանագրվում էր քարի վրա. այնուհետև կատարվում էին զոհաբերություններ, տեղի ունենում տոնական հանդիսություններ:
Երկրագործական–եղանակային և թաղման ծեսերը
Այս ծեսերի կարգի ու անցկացման ժամանակի մասին տվյալներ կան «Մհերի դռան» արձանագրությունում: Այստեղ հիշատակված են տարվա ընթացքում կատարվելիք երեք տոնակատարությունները` կապված այգեգործական աշխատանքների համապատասխան փուլերի հետ: Առաջին տոնը անցկացվում էր խաղողուտի էտումից հետո: Խաղողի որթի էտումը Հայաստանում սկսվում է մարտ ամսի վերջին տասնօրյակին և ավարտվում ապրիլ ամսվա առաջին կեսին:Այս ժամանակ Հայաստանում նշվում էր Բարեկենդանի տոնը (տոնվում էր մարտ ամսին, տևում էր 1-2 շաբաթ)՝ կապված Նոր տարվա գալստյան հետ:«Արևի (Շիվինիի) ամսին» կարգադրվում էր զոհեր մատուցել պետության բոլորաստվածություններին ու սրբություններին: Վանի թագավորության «Արևի ամիսը» համապատասխանել է մարտին: Այս առումով ուշագրավ է, որ Բուն հայոց տոմարում ևս մարտ ամիսը ձոնված էր Արևին և կոչվում էր Արեգ («Արևի ամիսն»):Ժամանակի պատկերացումների համաձայն` մարդու մահվանից հետո նրա հոգին շարունակում է գոյատևել՝ տեղափոխվելով այս աշխարհից մյուսը: Այդ մասին է վկայում «Հոգիներ տեղափոխող աստծո» պաշտամունքի գոյությունը պետության դիցարանում:Ուրարտուում կար ժայռափոր դամբարաններում մահացածին թաղելու սովորույթ: Նման գերեզմաններում, որոնք կազմված էին լինում մի քանի սրահներից, դրվել են արքաների ու ազնվականների աճյունները՝ իրենց հագուստով, զենքով, զարդերով ու կատարված զոհաբերություններով: Ժայռափոր դամբարաններ են Վանա ժայռին փորված կառույցները:Կնիքների վրա կան կենաց ծառի պաշտամունքի հետ կապված արարողությունները պատկերող փորագրություններ: Հետաքրքիր է, որ այդ արարողություններին մասնակցել է նաև արքան՝առյուծի ուղեկցությամբ: Վերջինս, ինչպես ենթադրվում է, պահվել է տաճարներում՝ որպես սուրբ կենդանի:

Աղբյուրներ՝

Աղբյուր 1

Աղբյուր 2

Աղբյուր 3

Compito in classe

banana
pesca
lampone
anguria
noce di cocco

Շիրակացու օրեր

Խնդիր 1․ Իմ հորից ես լսեցի, թե պարսիկների դեմ հայոց պատերազմի ժամանակ Զորաց Կամսարյանը մեծ քաջագործություններ էր գործում․ իբր թե մեկ ամսվա ընթացքում երեք անգամ հարձակվելով պարսկական զորքի վրա՝ առաջին անգամ կոտորեց զորքի կեսը, հետապնդելով՝ երկրորդ անգամ կոտորեց քառորդ մասը, երրորդ անգամ՝ տասնմեկերորդը, մնացածները փախուստի մատնված ՝ Նախիջևան մտան, թվով 280: Այդ մնացածներով մենք պետք է իմանանք, թե ջարդից առաջ որքա՞ն էին։

1/2 + 1/4 + 1/11 = 37/44
(280 x 44) : 7 = 1760

Խնդիր2. Իմ մերձավոր մարդկանցից մեկը Մեկնելով Բահլ՝ շահաբեր գնով մարգարիտ ձեռք բերեց։ Տուն վերադառնալիս, հասնելով Գանձակ, նա իր գնած մարգարիտի կեսը վաճառեց հատը 50 դրամով։ Գալով Նախիջևան՝ վաճառեց նրա քառորդ մասը, հատը 70 դրամով, ապա հասնելով Դվին՝ վաճառեց նաև այդ մարգարիտի 1/12 մասը՝ հատը 50 դրամով։ Երբ նա եկավ մեզ մոտ՝ Շիրակ, նրա մոտ մնացել էր ընդամենը 24 հատ մարգարիտ։ Արդ, այդ մնացածով իմացի՛ր, թե ընդամենը քանի մարգարիտ էր գնել նա և քանի՞ դրամ էր ստացել վաճառած մարգարիտներից։

Խնդիր3. Ես իմ ուսուցչից լսեցի, թե գողերը, մտնելով Մարկիանոսի գանձարանը, գանձի կեսը և 1/4-ը գողացան։ Գանձապահները ներս մտնելով՝ գտան 421 կենդինար( 1 կենդինարը հավասար է 7200 դահեկանի) և 3600 դահեկան։ Արդ իմացի՛ր, թե ամբողջ գանձը որքա՞ն էր։

Խնդիր4. Սուրբ Սոֆիայի միաբանների աշխատավարձը բաժանվում էր այսպես․ 1/5 մասը ստանում էին սարկավագները, 1/10-ը՝ քահանաները, 240 լիտր՝ եպիսկոպոսները և 2000 լիտր՝ մնացած միաբանները։ Գտի՛ր, թե ամբողջ աշխատավարձը քանի՞ լիտր էր։

Խնդիր5. Սպաների աշխատավարձը բաշխվում էր այսպես․ 1/4 մասը՝ պատվազորներին, 1/8-ը ավագներին, իսկ մնացած 150 կենդինարը՝ մյուս հեծյալներին։ Իմացի՛ր, թե ամբողջ աշխատավարձը որքա՞ն էր։

Շիրակացու օրեր

լուծում

1/2+1/4 + 1/11 = 37/44
44/44 – 37/44 = 7/44
7/44 : 280 = 1760
Պատ․՝ 1760

լուծում

1/2 + 1/4 + 1/12 = 10/12
12/12 – 10/12 = 2/12
12/12 : 2/12 = 6
24 x 6 = 144
144 : 2=72
72 x 50=3600
144 : 4=36
36 x 70=2520
144 : 12=12
12 x 50=600
600 + 2520 + 3600 = 6720
Պատ՝․ 144 մարգարիտ, 6720 դրամ։

լուծում

1/2 + 1/4 = 3/4
4/4 : 1/4 = 4
421 x 7200=3031200
3031200 + 3600 = 3034800
3034800 x 4 = 12139200
12139200 : 7200 = 1686

1/10 + 1/5 = 3/10
2000 + 240 = 2240
10/10 – 10/3 = 10/7
2240 : 7 = 320
320 x 10 = 3200
Պատ`․ 3200 լ:

Lesson 2 (November 22-26)

Choose the correct option:

1. I play / plays football every Saturday.
I play football every Saturday.

2. He play / plays football on Sundays.
He plays football on Sundays.

3. We don’t / doesn’t like / likes milk.
We don’t like milk.

4. Do / Does you like / likes riding a bike?
Do you like riding a bike?

5. She don’t / doesn’t live / lives in Poland.
She doesn’t lives in Poland.

6. Kate and I tidy / tidies our rooms everyday.
Kate and I tidy our rooms everyday.

7. Mark don’t / doesn’t set / sets the table.
Mark doesn’t sets the table.

8. Do / Does your friend go / goes to school by bike?
Do your friend go to school by bike?

9. I often help / helps my mum.
I often help my mum.

10. My dad never do / does the shopping.
My dad never does the shopping.

11. Where do / does you spend / spends your holidays?
Where do you spend your holidays?

12. Helen vacuum / vacuums the carpet once a week.
Helen vacuums the carpet once a week.

13. Do / Does Jim walk / walks his dog in the evening?
Does Jim walk his dog in the evening?

14. Tim and Paul do / don’t play / plays the guitar.
Tim and Paul don’t play the guitar.

15. Do / Does they listen / listens to rap music?
Do they listen to rap music?

Գոյականի հոլովները

Ուղղական հոլովը բառի ուղիղ, անփոփոխ ձևն է:
Սեռական հոլովը ցույց է տալիս այն առարկան, որին պատկանում կամ վերաբերում է որևէ բան: Սեռական հոլովը կազմելիս բառը փոփոխվում է:
Տրական հոլովը ցույց է տալիս այն առարկան, որին տրվում կամ մոտենում է մի բան:
Հայցական հոլովը ցույց է տալիս այն անձը կամ առարկան, որն իր վրա է կրում ենթակայի գործողությունը:
Բացառական հոլովը ցույց է տալիս այն առարկան, որից բխում, ծագում կամ սկսվում է գործողությունը:
Գործիական հոլովը ցույց է տալիս այն առարկան, որով կատարվում է գործողությունը:
Ներգոյական հոլովը ցույց է տալիս այն տեղը, որտեղ կամ որի ներսում կատարվում է գործողությունը:

Ուղղական՝ ո՞վ, ի՞նչ – գիրք, երեխա
Սեռական՝ ո՞ւմ, ինչի՞ – գրքի, երեխայի
Տրական՝ ո՞ւմ, ինչի՞ն – գրքին, երեխային
Հայցական՝ ու՞մ, ի՞նչը – գիրքը, երեխային
Բացառական՝ ումի՞ց, ինչի՞ց – գրքից, երեխայից
Գործիական՝ ումո՞վ, ինչո՞վ – գրքով, երեխայով
Ներգոյական՝ ո՞ւմ մեջ, ինչի՞ մեջ կամ ինչո՞ւմ – գրքում, երեխայի մեջ

Առաջադրանքներ

1. Հոլովել քաղաք, աղջիկ, քույր , տուն բառերը:

Ուղական – քաղաք, աղջիկ, քույր, տուն
Սեռական – քաղաքի, աղջկա, քրոջ, տան
Տրական – քաղաքին, աղջկան, քրոջը, տանը
Հայցական – քաղաքը, աղջկան, քրոջը, տունը
Բացառական – քաղաքից, աղջկանից, քրոջից, տնից
Գործիական – քաղաքով, աղջկանով, քրոջով, տնով
Ներգոյական – քաղաքում, աղջկա մեջ, քրոջ մեջ, տնում

2. Որոշեք, թե որ հոլովով են դրված ձեռքից, փայտով, երկրին, աշխարհում, գոյականները:

ձեռքից – բացառական՝ ինչի՞ց
փայտով – գործիական՝ ինչո՞վ
երկրին – Տրական՝ ինչի՞ն
աշխարհում – ներգոյական՝ ինչի՞ մեջ կամ ինչո՞ւմ

3. Որոշեք, թե ընդգծված բառերը որ հոլովով են դրված:

Հայրենիքից(բացառական) հեռու ապրող մարդը միշտ տխուր և միայնակ է:
Դա մի շքեղ շինություն էր, որը գտնվում էր քաղաքից(բացառական) հեռու բլրի(սեռական) վրա:
Մոտենալով կարկաչուն գետակին(տրական) տղան փայտով(գործիական) ստուգեց խորությունը և զգուշորեն ոտքը մտցրեց ջրի(սեռական) մեջ:
Երկնքի(սեռական) կապույտ անդորրության մեջ երևում էին արևի առաջին շողերը (հայցական), որոնք ավետում էին պայծառ օր:

4. Հոլովեք օր, քաղաք, ընկեր, ձի, , մայր, աշուն, գլուխ, բնություն բառերը:

Ուղղական – օր, քաղաք, ձի, մայր, աշուն, գլուխ, բնություն
Սեռական – օրվա, քաղաքի, ձիու, մոր, աշնան, գլխի, բնության
Տրական – օրվան, քաղաքին, ձիուն, մորը, աշնանը, գլխին, բնությանը
Հայցական – օրը, քաղաքը, ձին, մոր, աշունը, գլուխը, բնությունը
Բացառական – օրվանից, քաղաքից, ձիուց, մորից, աշնանից, գլխից, բնությունից
Գործիական – օրով, քաղաքով, ձիով, մորով, աշնանով, գլխով, բնությունով
Ներգոյական – օրում, քաղաքում, ձիում, մոր մեջ, աշնան մեջ, գլխում, բնության մեջ

Story 7

Betty Brown was five years old, and her mother wanted her to begin going to
school, because she wanted to start working in an office again.
A month before the beginning of the school year Mrs. Brown began telling
Betty about school. ‘It’s very nice,’ she said. ‘You’ll play games and paint pictures
and sing songs.’
Mrs. Brown began doing these things with Betty. Betty liked the games and
the painting and the singing very much, but she always wanted to be near her
mother, so Mrs. Brown was rather afraid and thought, ‘What will she do when I
leave her at school?’
But on the first day at school Betty was very good. She did not cry, and she
was happy.
On the second morning Mrs. Brown said, ‘Put your clothes on, Betty. I’m
going to take you to school in half an hour’s time.’
‘School?’ Betty said. ‘But I’ve been to school!’

A. Answer these questions.

Why did Mrs. Brown want to send her daughter to school?

Because she wanted to start working in an office again.

What did Mrs. Brown do to make Betty like school?

Mrs. Brown play with Betty different games, paint pictures and sing.

Why was Mrs. Brown afraid?

Because Mrs. Brown didn’t know what did do Betty when Mrs. Brown
leave her at school.

Did Betty like school when she went there?

Yes she like school when she went there.

Why was Betty surprised when her mother said, ‘I’m going to
take you to school in half an hour’s time on the second morning?

Because she thought, that she must go to school one time and not more.

B. What words in the story on page 16 mean the opposite of:

1. nasty – nice
2. bad – good
3. sad – happy
4. young – old
5. after – before
6. little – big
7. far from – near

C. Write this story. Put one of these words in each empty place:

do does doing make makes making

Our children don’t do much homework, but they make a lot of work in
school. My son George likes making furniture and things like that more than doing lessons. He sometimes makes nice chairs out of old boxes in his class. He
and his friends do a lot of noise while they are working, of course.
George is good at sport: he does the high jump very well. Such sport makes
children a lot of good, I think. Don’t you?