Վանի թագավորություն (նոյ․ 8-14 Առ․ 1)

Տալ նոր բառերի, հասկացությունների բացատրությունը:

տիտղոսաշար – իշխանական կոչումների շարան

Թվարկել Վանի թագավորության հզորացման պատճառները

Վանի թագավորությունը սկսել է հզորանալ Սարդուրի I-ի օրոք։ Նա թագավորությունով մեկ ծավալել է մեծամաշտաբ շինարարություն և կառուցել է Տուշպա մայրաքաղաքը։ Իր բարեփոխումները շարունակել է իր որդին՝ Իշպուինին։ Դաշնային աշխարհազորը փոխարինվել է մշտական կանոնավոր բանակով: Ստեղծվել են տեղական սեպագրերը։ Կարևոր էին կրոնական բարեփոխումները՝ տերության միասնական դիցարանի ստեղծումը։ Իշպուինին հարավում ընդլայնել է տիրույթները՝ Ուրմիա լճի ավազանից մինչև Պարսուա երկիր, հյուսիսում` մինչև Հայկական Պար լեռնաշղթա: Մենուայի օրոք  Վանի թագավորությունը հասել է աննախադեպ հզորության: Տնտեսությունը զարգացել է, ստեղծվել է ոռոգման համակարգ, կառուցվել է ջրանցք 72 կմ երկարությամբ, որը մինչ այսօր գործում է։ Մենուան հաղթանակներ է տարել տարածաշրջանի ամենահզոր պետության` Ասորեստանի նկատմամբ և Վանի թագավորությունը վերածել գերտերության:

Մենուայի հաջորդի՝ Արգիշտի I-ի գահակալության տարիներին Վանի թագավորությունը հասել է հզորության գագաթնակետին: Տերությունը ձգվել է Ուրմիայի ավազանի հարավից մինչև Ջավախք, Սևանա լճի ավազանից և Կուր գետից մինչև անդրեփրատյան աջափնյա շրջաններ։

Սարդուրի II-ի օրոք տերությունն ունեցել է առավելագույն տարածքը. հյուսիսում հասել է Սև ծով, հյուսիս-արևելքում` Կուր գետ, արևելքում` Կասպից ծով, արևմուտքում` Փոքր Ասիայի կենտրոնական շրջան, հարավում` Բաբելոնով` Պարսից ծոց, և Դամասկոսի թագավորությունով` Միջերկրական ծով:

Պատմել Վանի թագավորության հիմնադրման մասին:

Ք․ ա II հազարամյակի վերջին և I հազարամյակի սկզբին Ասորիները սկսել էին ավելի հաճախ հարձակվել։ Դա ստիպեց հայկական լեռնաշխարհի տարբեր կազմավորումներին միավորվել մեկ ընդհանուր թշնամու դեմ։ Ք․ ա․ IX դարում Վանա լճի ավազանում ստեղծվեց համահայկական առաջին թագավորությունը։ Այն կոչվեց Վանի թագավորություն, սակայն ասորիները այն անվանում էին Ուրարտու, իսկ աստվածաշնչում հիշատակվում է որպես Արարատ։ Տեղական սեպագրերում թագավորությունը անվանում էին Բիայնիլի։ Առաջին թագավորը եղել է Սարդուրի I-ը։ Նա հիմնադրել է Տուշպա (Տոսպ, Վան) մայրաքաղաքը։

Համեմատել Սարդուրի Ա, Իշպուինի, Մենուա արքաների գործունեությունը, կառավարման ժամանակաշրջանը:

Սարդուրի Ա թագավորել է Ք․ ա մոտ 835-825 թթ․։ Նրա օրոք է ստեղծվել Վանի թագավորությունը, Տուշպա մայրաքաղաքը։
Իշպուինին թագավորել է Մ. թ. ա. մոտ 825–810 թթ-ին։ Նա իրականացրել է մի շարք բարեփոխումներ, որոնք շարունակել է նրա որդի Մենուան, ով թագավորել է մ. թ. ա. մոտ 810–786 թթ. :
Եթե համեմատենք այս երեք թագավորներին, կարծում եմ նրանք բոլորն էլ շատ հզոր էին, մեծ ներդրում են ունեցել Վանի թագավորության զարգացման և հզորացման գործում։

Story 5

A. Answer these questions.

1. Did the doctor think, ‘This man has really swallowed a horse’?

No, doctor is thinking that man is kidding him.

2. Why did the nurse give the man an injection?

Because he wanted him to sleep so that he could go and find a horse․

3. What did the doctor do when he went out?

He found a horse.

4. What did Mr. Lloyd see when he woke up?

He see brown horse with doctor.

5. Why was Mr. Lloyd not happy when he looked at the horse
   more carefully?

Because his horse that he swallowed was white, but that horse that he saw was brown.

---

English Mind

B.

I’m (I am).
You’re (You are).
She’s (She is).
It’s (It is).

I’m not (I am not).
You aren’t (You are not).
He isn’t (He is not).
She isn’t (She is not).
It isn’t (It is not).

Yes, I am./ No, I’m not.
Yes, you are. / No you’re not.
Yes, he is. / No, he isn’t.
Yes, she is. / No, she isn’t.
Yes it is. / No, it isn’t.

1. I’m an actor, not a tennis player.
2. He’s a film star, not a footballer.
3. You’re right, Sue. Good!
4. She’s a great teacher.

Դասարանական 1 (08․11․21)

1. Ի՞նչն են անվանում դեֆորմացիա:

Դեֆորմացիան այն է, երբ որ մի մարմին ուժի միջոցով դեֆօրմացվում է՝ փոխում է իր տեսքը։

2. Ներկայացրե՛ք դեֆորմացիայի օրինակներ:

Առաձկական և պլաստիկ։

3. Ո՞ր ուժն են անվանում առաձգականության ուժ:

Առաձգականության ուժ են անվանում այն ուժը, երբ մարմինը կարողանում է ինքնուրույն կարող է իր տեսքին գալ։

4. Մի՞շտ է արդյոք դեֆորմացիայի ընթացքում առաջանում առաձգականության ուժ:

Դեֆորմացիայի ընթացքում ոչ միշտ է առաջանում առաձգականության ուժ։

5. Ինչպե՞ս է կոչվում ուժ չափող սարքը:

Ուժ չափող սարքը կոչվում է ուժաչափ։

6. Ի՞նչ միավորներով է արտահայտվում ուժը:

Ուժի չափման միավորներն են 1 նյուտոնը։

Մարմինների փոխազդեցություն (նոյ․ 8-12)

1. Ի՞նչ է նշանակում «Մարմինները փոխազդում են» արտահայտությունը:

Այդ արտահայտությունը նշանակում է, որ երբ մի մարմինը հրում է մյուս մարմինին այն շարժվում է։

2. Ո՞ր մարմիններն են փոխազդում.

1) դուռը հրելիս – ձեռքը փոխազդում է դռան հետ
2) ծանրաձողը բարձրացնելիս – ձեռքը փոխազդում է ծանրաձողի հետ
3) քայլելիս – ոտքերը փոխազդում են հատակի հետ

3. Ներկայացրե՛ք հեռավորության վրա փոխազդող մարմինների օրինակներ:

Մի գնդիկի հարվածելը մյուս գնդիկին, դուռը հրելը, տերևի շարժվելը քամուց։