Եռօրյա ճամփորդության իրականացման ժամանակահատվածը՝ Ապրիլի 28-30
Մեկնում՝ Ապրիլի 28-ին ՝ 09:30, ՀԱԹ Ս․ Երրորդություն եկեղեցի
Երթուղի
Ճամփորդության երթուղի՝ Երևան-Սևան-Լերմոնտովո-Վանաձոր-Ալավերդի-Ախթալա-Ալավերդիծ
Վերադարձ՝ Ալավերդի -Կոբայր- Վանաձոր — Սևան- Երևան — ՀԱԹ Ս․ Երրորդութուն եկեղեցի
Մանրանկարչություն
Մանրանկարչությունը մինիատյուր, ոչ տպագիր գրքի պատկերազարդում է, կերպարվեստի ստեղծագործություն, որն առանձնանում է փոքր չափերով և գեղարվեստական հնարքների նրբությամբ։ Հետո օգտագործվեցին բազմազան գույնի ներկեր։ Մանրանկարչության առանձնահատուկ տեսակ է նաև գեղանկարչական պատկերը։ Մանրանկարչության մեկ այլ հատուկ տարատեսակը լաքով, յուղաներկով կամ տեմպերայով ստեղծված նկարներն են՝ լաքե ոչ մեծ առարկաների մակերեսին։ Գործածությունից դուրս եկող «մինիատյուր» տերմինի փոխարեն գրական, երաժշտական, թատերական, կրկեսային, էստրադային ստեղծագործությունների վերաբերյալ, որպես «փոքր ձևերի եր, կիրառվում է «մանրապատում»-ը՝ նշելով կարճ պատմվածք, պիես, վոդևիլ, պարարվեստի, էստրադային, ծաղրածուական փոքր տեսարան, երաժշտական մանրանվագ և այլն։ Նուրբ, փոքրաչափ երկերից է կազմվում մանրապատումների թատրոնների խաղացանկը։ Մանրանկարչության հիմնական բնագավառներից մեկը գրքի մանրանկարչությունն է, գրքարվեստը՝ գրչագիր մատյաններում ձեռքով կատարված գծանկարներ, գուաշով, սոսնձաներկերով, ջրաներկերով կամ այլ ներկերով գունանկարված պատկերներ, ինչպես նաև այդ գրքերի ձևավորումը՝ անվանաթերթեր, խորաններ, լուսանցազարդեր, բուսական և կենդանական մոտիվներով տեսարաններ։ Մանրանկարչություն ունեցել են գիր և գրականություն ստեղծած ժողովուրդները։ Մարդկությանը հայտնի մանրանկարչական հնագույն նմուշները պահպանվել են մ.թ.առաջ Հին Եգիպտոսում։ Հին հույները պատկերազարդել են գրքի ամբողջ շարադրանքը. պապիրուսագալարների վրա արված մանրանկարները կինոկադրերի պես հաջորդել են միմյանց։ Քրիստոնեական համայնքների ծաղկման ժամանակաշրջանից մագաղաթյա մատյանները հետզհետե դուրս են մղել պապիրուսագալարները։ Հետագայում, երբ պապիրուսը փոխարինվեց մագաղաթով, գիրքն էլ ստացավ իր ժամանակակից տեսքը, մանրանկարվում էին արդեն առանձին էջերը։ Գրքի ձևը թելադրել է էջի պատկերազարդման սկզբունքը։ Մեզ հասած հնագույն մագաղաթյա մանրանկար մատյանը Հոմերոսի «Իլիականն» է։ Հելլենիստական շրջանում մանրանկարչության գլխավոր կենտրոններ են եղել Ալեքսանդրիան, Հռոմը. նշանավոր էին նաև Բյուզանդիոնը, Պերգամոնը, Անտիոքը, Եփեսոսը։ Բյուզանդական մանրանկարչությունը ժառանգել է Ալեքսանդրիայի հունա-հռոմեական դասական և ասորական արևելյան ավանդույթները։ Պատկերամարտության շրջանում մանրանկարչությունն անկում է ապրել։
Ախթալա վանք, բերդ
Ախթալայի վանքը 10-րդ դարում հիմնադրվել է պարսպապատ վանական համալիր Հայաստանի Լոռու մարզի Ախթալա քաղաքում՝ Երևանից 185 կմ հյուսիս։ Տեղակայված է Դեբեդի կիրճում՝ ոչ մեծ սարահարթի վրա։ Ախթալայի վանական համալիրը Հայաստանի այն քաղկեդոնական վանքերից է, որի կառուցումը համընկնում է Հայաստանի Վերածնության շրջանի հետ։ Ախթալայի վանական հուշարձանախմբում ներդաշնակ միահյուսվել են հայկական, վրացական ու բյուզանդական ճարտարապետության տարրերը։
Ի սկզբանե եղել է Հայ առաքելական եկեղեցու վանք, 13-րդ դարում հանձնվել է հայ քաղկեդոնացիներին՝ երկար ժամանակ մնալով նրանց գլխավոր հոգևոր կենտրոնը, և գործել է Վրաց ուղղափառ եկեղեցու իրավասության ներքո։ 18-րդ դարի սկզբին լքվել է, իսկ 1802 թվականին վերականգնվել է ու վերածվել Անդրկովկասում բնակվող հույների կրոնական կենտրոնի։ Ներկայումս պատկանում է Հայ առաքելական եկեղեցուն։
Սուրբ Աստվածածին գլխավոր եկեղեցին կառուցել է Իվանե Զաքարյանը 13-րդ դարի առաջին քառորդում, նրա պատերը նկարազարդված են լավ պահպանված որմնանկարներով, որոնք կատարվել են 13-րդ դարում, երբ եկեղեցին վերափոխվել է քաղկեդոնականի։ Դրանք իրենց գունային լուծումներով մոտենում են բյուզանդականին, սակայն թեմաների ընտրությունը զուտ հայկական է։
Կոբայր
Քոբայրի վանքը կամ Քոբայրավանքը, միջնադարյան հայկական վանք է Հայաստանի Լոռու մարզում՝ Քոբայր գյուղի մոտ։ Տեղակայված է Անդրերկաթուղու Քոբեր երկաթուղային կայարանից արևմուտք՝ Դեբեդ գետի ձորալանջին, բարձրադիր դարավանդների ու դժվարամատչելի վայրում։ Այն զարգացած միջնադարում Հյուսիսային Հայաստանի հոգևոր, մշակութային և գրչության հայտնի կենտրոններից էր։
Քոբայրի վանքի շինությունների ճարտարապետական հարդարանքում զգացվում է վրացական ճարտարապետության ազդեցությունը, քանի որ այն անցել էր Զաքարյանների տոհմի վրացադավան ներկայացուցիչներին։
Քաղկեդոնական ազդեցությունը զգացվում է Հայաստանի հատկապես հյուսիսային շրջաններում։ Վրացական ազդեցության ամենաակնառու տարրը եկեղեցիների ճակատները խաչաքանդակներով զարդարելն էր, որը ստեղծվում էր խիստ ընդգծված պրոֆիլի միջոցով։ 10–12-րդ դարերում Հայաստանում եկեղեցիների ներքին տարածությունները որմնանկարներով քիչ զարդարելը վրացական որոշակի ազդեցությամբ փոխվում է 13-րդ դարում։
Որմնանկարներով զարդարված էին Քոբայրի գլխավոր եկեղեցու խորանը, մատուռ-ավանդատունը, բաց սրահն ու զանգակատան առաջին հարկը։ Դրանք համեմատաբար լավ են պահպանվել միայն գլխավոր եկեղեցում և մատուռ-ավանդատանը։ Քոբայրի հուշարձանախմբի կառույցների պատերին, ինչպես նաև եղած և հայտնաբերված տապանաքարերի վրա առկա են մեծ թվով վրացերեն արձանագրություններ։
Եվա Սմբատյան 