Сатурн

Сатурн шестая планета по удалённости от Солнца и вторая по размерам планета в Солнечной системе после Юпитера. Сатурн классифицируется как газовая планета-гигант. Сатурн назван в честь римского бога земледелия. 

В основном Сатурн состоит из водорода, с примесями гелия и следами воды, метана, аммиака и тяжёлых элементов. Внутренняя область представляет собой относительно небольшое ядро из железа, никеля и льда, покрытое тонким слоем металлического водорода и газообразным внешним слоем. Внешняя атмосфера планеты кажется из космоса спокойной и однородной, хотя иногда на ней появляются долговременные образования. Скорость ветра на Сатурне может достигать местами 1800 км/ч, что значительно больше, чем на Юпитере. У Сатурна имеется планетарное магнитное поле, занимающее промежуточное положение по напряжённости между магнитным полем Земли и мощным полем Юпитера. Магнитное поле Сатурна простирается на 1 000 000 километров в направлении Солнца. Ударная волна была зафиксирована «Вояджером-1» на расстоянии в 26,2 радиуса Сатурна от самой планеты, магнитопауза расположена на расстоянии в 22,9 радиуса.

Сатурн обладает заметной системой колец, состоящей главным образом из частичек льда, меньшего количества тяжёлых элементов и пыли. Вокруг планеты обращается 83 известных на данный момент спутника. Титан — самый крупный из них, а также второй по размерам спутник в Солнечной системе (после спутника Юпитера, Ганимеда), который превосходит по своим размерам Меркурий и обладает единственной среди спутников планет Солнечной системы плотной атмосферой, а также метановыми морями и озерами.

На орбите Сатурна находилась автоматическая межпланетная станция (АМС) «Кассини», запущенная в 1997 году и достигшая системы Сатурна в 2004 году. В задачи АМС входило изучение структуры колец, а также динамики атмосферы и магнитосферы планеты. 15 сентября 2017 года станция завершила свою миссию, сгорев в атмосфере планеты.

Զատկական տոնի ժողովրդական ընկալումները

Վարկածներ կան, որ սկզբնական շրջանում Հայաստան աշխարհում Զատիկը եղել է անշարժ տոն և համընկել է մարտի 21-ի գիշերահավասար օրվա հետ՝ գիշեր-ցերեկն իրարից զատելու իմաստով:
Հետագայում, կապվելով լուսնային օրացույցի հետ, դառնում է շարժական և տոնվում Վահագնի ծնունդից հետո առաջին լիալուսնին հաջորդող օրը:
Արդեն իսկ փետրվարի վերջին օրը, լույս մարտի մեկի կեսգիշերին, ընտանիքներում ամեն մեկը մի-մի փայտ վերցրածխփել է տան պատերին, հատակին ձայնակցելով.
-Շվոտը դուրս, մարտըներս: Այսպես վտարվել է փետրվարը ձմռան վերջին ամիսը, և հալածվել է ձմռան ընթացքում տներում բույն դրած չարը (Շվոտ):
Մի ավանդության համաձայն, մի ժամանակ Արարատում, բարձր լեռների կատարին բույն դրած Հազարան Հավքը , որ գիշերները ճառագում էր, իսկ ցերեկները Արևի ճառագայթների հետ ձուլում իր շողերը, դյութիչ ձայնով երգում և բազմագույն ձվեր էր ածումանընդհատ նորոգելով Արարատի գույների թարմությունը, իսկ Մայր Անահիտը դրանք շաղ էր տալիս ողջ Արարատով մեկ, որպեսզի հողն էլ դրանց նման բազմագույն պտուղներ տա: (Ս. Կակոսյան) Զատիկ բառը հատանել Զատել կամ բաժանել կամ էլ անջատել բայից բխեցնելն է:
«Զատիկ» նշանակում է զատում, բաժանում, հեռացում մեղքերից և իր վերջնական տեսքովվերադարձ առ Աստված: Հետաքրքրական է զատիկ բառը ընծա կամ ձու, կամ էլ զոհ, պատարագ բառերի շարքում իբրև հոմանիշ ընդունելը: Զատիկ բառը հայ մատենագրության մեջ առաջին անգամ հիշատակվել է Ավետարանի հայերեն թարգմանությունում որպես հունարեն պասքա կամ պասեք բառի համարժեք: (Եբրայերեն` բասխ կամ բեսախ), որը նշանակում է ելք, անցք:

Հայերի մոտ Զատիկը մշտապես տոնվել է մեծ ճոխությամբ. Տոնական ուտեստներից մինչեւ հագուստ ու նվերներ կազմել են զատկական օրերի կարեւոր մասերը: Տոնի պատրաստությունները սկսվել են շատ ավելի վաղ, քան շաբաթ երեկոն: Տանտիկինները օրեր առաջ «ածիկ» են աճեցրելտոնին ներկած ձվերը դրա մեջ դնելու նպատակով: Ածիկը ծլեցրած ցորենն է, որը համարվում է մեռնող ու հառնող կյանքի խորհրդանիշ: Այսինքն ցորենը ցանում եսմեռնում է, հետո ծլում է, ու միջուկից դուրս է գալիս կանաչը խորհրդանշելով նոր կյանքի սկիզբը: Զատիկի տոնակատարությունների գլխավոր արարողությունը եղել է համայնական մատաղը, որ «ախառ» էր կոչվում ու համարվում էր տարվա ամենաթանկ մատաղը: Ողջ գիշեր մատաղի եփման արարողությունը ուղեկցվել է զատկական խաղերով ու երգերով: Մեծ բախտավորություն է համարվել, երբ այդ գիշեր տղա էր ծնվում. լուրն արագորեն տարածվում էր, ու զատկական Կիրակին նորածնի ընտանիքի համար սովորականից ավելի մարդաշատ էր լինում:
Ի հիշատակ դրախտի Կենաց ԾառիԶատկի առթիվ ընդունված է եղել տներում նաև Կենաց ծառ (այսինքն կյանքի ծառ) զարդարելը: Որևէ կժի, կճուճի կամ ծաղկամանի մեջ չորացած ճյուղեր են դրել երիտասարդները և դրանց վրա կախել են զանազան ձևերով փնջած ասեղնագործ ձվիկներ:
Տոնական սեղանը
Զատկական սեղանը պատկերացնել առանց ներկած ձվերի, թերևս անհնար է: Ձուն օրինակն է ամբողջ աշխարհի. վերին կեղևն օրինակն է երկնքի, թաղանթըօդի, սպիտակուցը ջրի, իսկ դեղնուցըերկրի: Ձուն կարմիր ներկելով հայտնում ենք, որ ամբողջ աշխարհը Քրիստոսի արյամբ գնվեց, և դրանով քարոզում ենք մեր փրկությունը: Ձուն երկու անգամ է ծնվում, առաջին անգամերբ հավն է ածում, իսկ երկրորդ անգամ, երբ ձվից ճուտ է դուրս գալիս: Մարդն էլ է երկու անգամ ծնվում. առաջին անգամ մորից, իսկ երկրորդ անգամ Մկրտության ավազանից: Ձու ներկելու ամենատարածված գույնը կարմիրն է, բայց, ազգագրագետների վստահեցմամբ, հնում հայերը ձվերը ներկել են «գարնան բոլոր գույներով»:
Զատկի տոնական սեղանին իրենց պատվավոր տեղն ունեն նաև բրնձով, չամիչով ու չրերով փլավը, ձուկը, գինին ու կանաչեղենը: Այդ ցանկում կարեւոր է նաեւ տոնական գաթան, որը խորհրդանշում է արեւը:
Խաղաշատ Զատիկ
Սուրբ Զատիկն անհնար է պատկերացնել առանց ձվախաղերի, որոնք տարբեր են եղել հայոց տարբեր գավառներում, բայց ընդհանուր առմամբ առանձնացվում են հետևյալ ամենատարածվածները.

  1. Խաղում են երկուսով: Որոշում են, թե ով է առաջինը խփելու, եւ որոշյալը խփում է խաղընկերոջ բռան մեջ գտնվող ձվի երևացող սուր գագաթին: Եթե առաջին հարվածից ջարդվում է խփվող ձուն` խաղընկերն իրավունք ունի մրցելու նաև ձվի բութ գագաթով: Եթե ջարդվում է նաև երկրորդ գագաթը, ապա ջարդված ձուն տրվում է խփողին: Եթե խփողը ձուն ջարդում է, ապա նա ջարդված ձվի տիրոջից ստանում է մի ամբողջական, չխփված ձու: Եթե ջարդվում է խփողի ձուն, ապա նա պարտված կողմն է եւ անիջապես խաղընկերոջն է հանձնում իր ջարդված ձուն կամ, ըստ պայմանավորվածության, մեկ ամբողջական չջարդած ձու:
  2. Մի քանի մարդկանցից բաղկացած խումբը միմյանց ետեւից գլորում են իրենց ձվերը թեքության վրա եւ ջանում, որ այն դիպչի իրենից առաջ գլորածներից որեւէ մեկի ձվին: Այդ դեպքում նա տիրանում էր մինչ այդ գլորված բոլոր ձվերին: Այս խաղը կարող են խաղալ նաեւ ջարդված ձվերով:
  3. Մի քանի հոգի միաժամանակ, նույն գծից թեքության վրա գլորում են իրենց ձվերը: Ում ձուն ամենից ավելի արագ եւ երկար է գնում` նա շահում է բոլոր գլորած ձվերը: Այս խաղը կարող են խաղալ նաեւ ջարդված ձվերով:
  4. Մի քանի հոգի միաժամանակ, հրահանգով պտտեցնում են իրենց ձվերը: Ում ձուն ամենից ավելի երկար պտտվի, նա շահում է բոլոր պտվվող ձվերը:
    Ժողովուրդն ասում է
    Ունեցողի համար ամեն օր Զատիկ է:
    Կարմիր ձուն Զատկին կսազե:
    Կարմիր ձու տուր, կարմիր օր տամ:
    Զատիկն առանց ձվի չի լինի:
    Հենց սովածանան, Զատկի փլավը միտքը կբերեն:
    Պաս չբռնողը զատկի համը չի գիտենա:
    Աղտոտ մարդը զատկին էլ աղտոտ կլինի:
    Հավը կուտե հատիկ-հատիկ, ծող ձմեռնե կելնի զատիկ:
    Զատիկն ասել ահենց գամ արմանա, հենց գնամ զարմանա:
    Զատիկն եկավ, չունի կապա, ով նվիրի ինձ մի կապա, նրան ասեմ` Հաջի պապա:

Ֆիլմը դիտել այստեղ

Օգտագործված գրականություն` Հրանուշ Խառատյան, «Հայ ժողովրդական տոները», Եր., 2005

Բագրատունյաց թագավորություն (Ապր․ 3-9 Առ․ 1)

Կազմել 10-րդ  դարում Հայաստանում կատարվող պատմական իրադարձությունների ժամանակագրությունը:

890-914թթ․ իշխում է Սմբատ I-ը։
Xդ․ սկզբին Նախավաճանը հանձնվեց Սյունիքին
908 թ․ Յուսուֆը ճանաչվեց Հայաստանի թագավոր։
914-928թ․ իշխում է Աշոտ Երկաթ II-ը:
921թ․ Աշոտ Երկաթը ամրացավ Սևանա կղզում։
922թ․ Բաղդադի խալիֆը ճանաչվեց շահնշահ (արքայից արքա) Հայոց, Վրաց և Աղվանից։
Արաբները մինչև 925թ․ իրենց զորքերն ամբողջությամբ դուրս բերեցին Հայաստանից։
928-953 իշխում է Աբասը։
948թ․ Անանիա Մոկացի կաթողիկոսի օրօոք, Աղթամարից տեղափոխեց Կարս։
953-977թթ․ իշխում է Աշոտ III-ը։
961թ․ Աշոտ III-ը մայրաքաղաքը Կարսից տեղափոխեց Շիրակի Անի քաղաքը։
977-990 Երկրում շինարարական աշխատանքն ավելի մեծ չափեր ընդունեց Սմբատ II Տիեզերակալ թագավորի օրոք:
963-964թթ․ Աշոտ Ողորմածը կառուցել էր Անիի աշտարակներով պարսպների առաջին գիծը, որի ներսում արդեն քաղաքն ընդարձակվելու հնարավորություն չուներ։
987թ․ Սմբատ II-ը վերջ տվեց Դվինի ամիրայության գոյությանը։
990-1020թթ․ Բագրատունյաց Հայաստանն իր քաղաքական ու տնտեսական վերելքի գագաթնակետին հասավ Գագիկ I-ի օրոք։

Համեմատիր Աշոտ 3-րդ Ողորմածի և Գագիկ Առաջինի արտաքին , ներքին քաղաքականությունը:

Աշոտը բանակը դարձրեց մշտական և վերջ տվեց հյուսիսկովկասյան լեռնականների ասպատակություններին։ Երկրում տարվեց մեծ ծավալի շինարարական աշխատանք։
961թ․ Աշոտ III-ը մայրաքաղաքը Կարսից տեղափոխեց Շիրակի Անի քաղաքը։ Հիմնադրվեցին միջնադարյան հայ ճարտարապետական գլուխգործոցներից Սանահինի և Հաղպատի վանքերը։ Թագավորը վանքերին շնորհեց ընդարձակ կալվածքներ։ Աշոտ Ողորմածը կառուցել էր Անիի աշտարակներով պարիսպների առաջին գիծը, որի ներսում արդեն քաղաքն ընդարձակվելու հնարավորություն չուներ։

Բագրատունյաց Հայաստանն իր քաղաքական ու տնտեսական վերելքի գագաթնակետին հասավ Գագիկ I-ի օրոք։
Մինչև Գագիկի գահակալումը Հայաստանի տարբեր շրջաններում ստեղծվել էին ինքնուրույն հայկական թագավորություններ։ Վերջինս կարողացավ նրանց ստիպել ընդունել իր գերիշխությունը։ Գագիկը կրում էր շահնշահ հայոց պատվատիտղոսը։ Դա նշանակում էր, որ հայկական բոլոր թագավորների նկատմամբ նա ուներ գերադասելի դիրք։ Առանց շահնշահի՝ արքայից արքայի՝ մյուս թագավորներն իրավունք չունեին ինքնուրույն հարաբերությունների մեջ մտնելու ուրիշ երկրների հետ։ Կաթողիկոսի ընտրությունը ևս կատարվում էր թագավորի կարգադրությամբ։
1001թ․ Տաշիր-Ձորագետի՝ Լոռի թագավոր Դավիթն ապստամբեց Գագիկ I-ի դեմ և հրաժարվեց նրա գերիշխանությունը ճանաչելուց։ Գագիկը հարձակվեց այդ թագավորության վրա և Դավթին զրկեց իր հողերից։
Գագիկը շարունակեց իր նախորդների շինարարական լայն գործունեությունը։ Նրա ժամանակ Անին հասավ նոր ծաղկման։ 1001 թ․ ավարտվեց Անիի հոյակերտ Մայր տաճարի՝ Կաթողիկեի կառուցումը, որի նախաձեռնողը հայող թագուհի Կատրամիդեն էր՝ Սյունաց Վասակ թագավորի դուստրը։ Շուտով ավարտվեց նաև Անիի Զվարթնոցատիպ եկեղեցու շինարարությունը։ Այն հոյակերտ տաճարների հեղինակը հռչակված ճարտարախետ Տրդատն էր։

Գագիկը ավելի հզոր էր քան Աշոտը իմ կարծիքով։

Փաստերով հիմնավորիր կամ հերքիր, արդյոք  Գագիկ Առաջին արքայի օրոք Բագրատունյաց թագավորության հզորությունը հասել էր իր  գագաթնակետին:

Բագրատունյաց Հայաստանն իր քաղաքական ու տնտեսական վերելքի գագաթնակետին հասավ Գագիկ I-ի օրոք։
Մինչև Գագիկի գահակալումը Հայաստանի տարբեր շրջաններում ստեղծվել էին ինքնուրույն հայկական թագավորություններ։ Վերջինս կարողացավ նրանց ստիպել ընդունել իր գերիշխությունը։

Համեմատիր Խոսրովանույշ թագուհու և Կատրամիդե թագուհու գործունեությունը:

Անիի հոյակերտ Մայր տաճարի կառուցումը ավարտվեց 1001թ․, որի նախաձեռնողը հայոց թագուհի Կատրամիդեն էր։ ՞՞՞՞՞

Խոսրովանույշ թագուհու նախաձեռնությամբ հիմնադրվեցին միջնադարյան հայ ճարտարապետական գլուխգործոցներից Սանահինի և Հաղպատի վանքերը։ Թագավորը վանքերին շնորհեց ընդարձակ կալվածքներ։

Քարտեզի վրա նշիր Աշոտ Ողորմածի,Գագիկ Առաջինի օրոք  կառուցված շինությունները:

Անի
Անիի մայր տաճար՝ Կաթողիկե
Անիի Զվարթնոցատիպ Գագկաշեն եկեղեցի
961թ․ Աշոտ III-ը մայրաքաղաքը Կարսից տեղափոխեց Շիրակի Անի քաղաքը։

Անիի աշտարակներով պարիսպների առաջին գիծ

Սանահինի և Հաղպատի վանքեր


Fulfill Your Obligations

Samantha sometimes does not go to work because she is sleepy or she just does not feel like going. At first, her boss tries to be understanding, thinking that maybe Samantha is getting sick. Of course she is earning less money because of all the time she misses, and soon her boss loses patience. He fires Samantha and looks for someone else to do her job.

Samantha is upset, and she is also a little worried about paying her bills. But she decides that she really does not like to work very much. Still, Samantha is lucky because she has lots of friends and family members who love her. So rather than look for a new job, she starts to ask them for money.

At first most of them are willing to lend her a little bit. But, when she does not pay it back, they become upset. Why is she being so irresponsible? They all stop loaning her money.

Just like Samantha always has excuses for her friends and family, she also has excuses for her landlord. She usually does not have the money for her rent, but she always says she will have it soon. Of course, Samantha’s landlord eventually loses patience and tells her that she must leave her apartment immediately.

Samantha does not know what to do. She does not know where to begin to look for a new apartment, and anyway, she does not have any money to pay for rent. She feels desperate and realizes that she has made some very big mistakes. She begins to call her friends to see if they will let her stay at their apartments, but they are all still upset about the money she owes them. They say no.

Finally, Samantha is left feeling very desperate and worried. She dials her brother’s phone number and hopes that he is in a good mood. When he answers, she explains her situation and admits that she thinks she has made some big mistakes.

Her brother, Edwin, agrees with her. Her behavior has been very inappropriate, and he refuses to lend her any money. He tells her that she can stay with him, but only under very specific conditions. First, she must begin to look for a new job. And while she is living with Edwin, she must walk his dog every day, clean the house, and do cooking. If she does not fulfill all of these responsibilities, she must leave.

Edwin sounds very serious, and Samantha knows that her brother is not joking. She knows he is giving her an important opportunity to make a change in her life. She realizes that she must live up to her responsibilities and fulfill her obligations.

Samantha thanks her brother and agrees to his offer. She will do her best to find a good job soon. She wants to pay everyone back as soon as possible and get her life back in order. She knows it is going to be a challenge, but she also knows it will be well worth it!

Exercises
Vocabulary Questions

1. What does “obligation” mean?

a) something you want to do

b) something that is a good idea to do

c) something you might do

d) something you must do

2. What does “landlord” mean?

a) the person who lives in the apartment next to you

b) the person who owns the apartment you live in

c) the person who cleans your apartment for you

d) the person who comes to repair things in your apartment

3. What does “pay back” mean?

a) to return money that someone lent you

b) to pay in advance

c) to pay your bills

d) to lend someone money


Grammar Questions

1. She realizes that she must live ________ to her responsibilities.

a) over

b) down

c) up

d) in

2. Samantha is worried ________ paying her bills.

a) of

b) about

c) for

d) to

3. Samantha ________ know what to do.

a) do not

b) was not

c) were not

d) does not


Comprehension Questions

1. Why do Samantha’s friends and family become upset with her?
Samantha’s friends and family becom e upset because samantha didn’t pay back the money she borrowed․

2. What does Samantha plan to do at the end of the story?
Samantha plan to find a good job and pay back her friends.

3. In your opinion, why is it important to fulfill your obligations?
In my opinion if you don’t do your fulfil your obligations you have no right to demand anything․

Design a site like this with WordPress.com
Get started